ಕಾಡ ನೋಡ ಹೋದೆ...ಕಥೆಯ ಜತೆಗೆ ಬಂದೆ...

• ಪೂರ್ಣಿಮಾ ಮಾಳಗಿಮನಿ

ಗಾಜಿನ ಲೋಟದಲ್ಲಿದ್ದ ಶುಂಠಿ, ನಿಂಬೆರಸ, ಜೇನುತುಪ್ಪ ಹಾಕಿ ಮಾಡಿದ್ದ ಬ್ಲಾಕ್ ಟೀ, ಬೆಳಗಿನ ಸೂರ್ಯನ ಕಿರಣಗಳಿಗೆ ಇನ್ನಷ್ಟು ಹೊಂಬಣ್ಣ ಪಡೆದುಕೊಂಡಿತ್ತು. ಅದರ ಮೇಲೆ ತೇಲುತ್ತಿದ್ದ ಒಂದೇ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಪುದೀನ ಎಲೆಯು, ನಾನು ಕುಳಿತಿದ್ದ ಕಾಡಿನ ಎಲ್ಲ ಗಿಡಮರಗಳ ಪರವಾಗಿ ಹಚ್ಚ ಹಸಿರುಟ್ಟು ನಲಿಯುತ್ತಿತ್ತು. ಬಣ್ಣದ ಬಣ್ಣದ ಹಕ್ಕಿಗಳು, ನಾಡಿನಿಂದ ಕಾಡಿಗೆ ಬಂದಿದ್ದು ನನಗಾಗಿ ಹೊಸ ಹೊಸ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಹಾಡುತ್ತಿದ್ದವು. ನಾನು ತಂಗಿದ್ದ ಕಿಪ್ಲಿಂಗ್ಸ್ ಕೋರ್ಟ್ ಎನ್ನುವ ಹೊಟೇಲಿನ ರೂಮುಗಳ ಎದುರಿಗೇ ತಣ್ಣಗೆ ಹರಿಯುತ್ತಿದ್ದ ಪೆಂಚ್ ನದಿಯು ಫಳ ಫಳ ಹೊಳೆಯುತ್ತಿತ್ತು.

ಓಹ್, ಅದೆಂಥ ಸುಂದರ ಮುಂಜಾನೆ. ಆ ಮೃದ್ಗಂಧ, ಆ ಜುಳುಜುಳು, ಆ ಹಕ್ಕಿಗಳ ಹಾಡು, ಸುತ್ತಲ ಹಸಿರ ಸಿರಿಯ ಆರ್ದ್ರತೆ ಎಂದಿಗೂ ಮರೆಯದ ದಿವ್ಯ ಅನುಭವವಾಗಿದ್ದು, ನಡಿ ಹೋಗೋಣ ಅಂತ ಗೆಳತಿ ಕರೆದಾಗ, ಎಲ್ಲಿಗೆ ಅಂತಲೂ ಕೇಳದೆ ಬ್ಯಾಗು ಎತ್ತಿಕೊಂಡು ಸುಮ್ಮನೆ ಹೊರಟು ಬಿಟ್ಟು, ಮಧ್ಯ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿರುವ ಪೆಂಚ್ ಟೈಗರ್ ರೆಸರ್ವ್ ಕಾಡು ತಲುಪಿದಾಗ. ಸತ್ಪುರ ಬೆಟ್ಟಗಳಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಂಡಿರುವ ಪೆಂಚ್, ಜೈವಿಕ ವೈವಿಧ್ಯದ ಕೇಂದ್ರಬಿಂದುವಾಗಿದ್ದು, ರುಡ್‌ಯಾರ್ಡ್ ಕಿಪ್ಲಿಂಗ್‌ರ ದಿ ಜಂಗಲ್ ಬುಕ್‌ ಗೆ ಸ್ಫೂರ್ತಿಯಾಗಿದೆ. ನನಗಿದು ಬಾಲ್ಯದ ಅಚ್ಚುಮೆಚ್ಚಿನ ಜಂಗಲ್ ಬುಕ್ ಕಥೆಯ ನಾಯಕ ಮೌಗ್ಲಿಯ ಜಗತ್ತಿಗೆ ಕಾಲಿಡುವ ಅವಕಾಶವಾಗಿತ್ತು.

ಹುಲಿ ಹೆಜ್ಜೆ ಗುರುತು ಹುಡುಕುತ್ತ...

ನಾವು ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ ವಿಮಾನದಲ್ಲಿ ನಾಗ್ಪುರಕ್ಕೆ ತಲುಪಿದೆವು. ಅದು ಹತ್ತಿರದ ಪ್ರಮುಖ ನಗರ. ಅಲ್ಲಿಂದ ಮೂರು ಗಂಟೆಗಳ ಕಾರ್ ಪ್ರಯಾಣವು ನನ್ನನ್ನು ತುರಿಯಾದ ಸಣ್ಣ ಗ್ರಾಮಕ್ಕೆ ಕರೆದೊಯ್ಯಿತು. ರಸ್ತೆಯುದ್ದಕ್ಕೂ ಸಾಸಿವೆ ಹೊಲಗಳು, ದಟ್ಟ ಕಾಡು ಮರಗಳು ಮತ್ತು ಸಣ್ಣ ಸಣ್ಣ ಹಳ್ಳಿಗಳ ಸೊಬಗು ಕಾಣುತ್ತಿತ್ತು. ಕಾಡು ಹತ್ತಿರವಾದಂತೆಲ್ಲ ತಣ್ಣನೆಯ ತಾಜಾ ಗಾಳಿ ಹಿತ ನೀಡುತ್ತಿತ್ತು. ತಿಂಗಳ ಮೊದಲೇ ಕಿಪ್ಲಿಂಗ್ ಕೋರ್ಟ್ ನಲ್ಲಿ ಉಳಿಯಲು ಬುಕ್ ಮಾಡಿದ್ದೆವು. ಟೀಕ್ ಮರಗಳಿಂದ ಸುತ್ತುವರಿದ ಆ ಹೋಟೆಲು, ಗ್ರಾಮೀಣ ಸೊಬಗು ಮತ್ತು ಆಧುನಿಕ ಸೌಕರ್ಯಗಳ ಮಿಶ್ರಣವಾಗಿತ್ತು. ಅದೇ ಸಂಜೆ ನಾವುಗಳು ಮೊದಲೇ ಆನ್ ಲೈನ್ ನಲ್ಲಿ ಬುಕ್ ಮಾಡಿದ್ದ ನೈಟ್ ಸಫಾರಿಗೆ ಹೋಗಲು ತರಾತುರಿಯಿಂದ ಸಿದ್ಧರಾದೆವು. ನಮ್ಮಂತೆ ಅಲ್ಲಿ ಬಂದಿದ್ದ ಹಲವು ಪ್ರವಾಸಿಗರಿಗೆ ಟೈಗರ್ ರಿಸರ್ವ್ ನಲ್ಲಿ ಹುಲಿಯನ್ನು ಕಾಣುವುದೇ ಮಹದ್ದೋದ್ದೇಶವಾಗಿತ್ತು.

758 ಚದುರ ಕಿಲೋಮೀಟರು ವಿಸ್ತೀರ್ಣ ಹೊಂದಿರುವ ಪೆಂಚ್ ಕಾಡನ್ನು ಕೋರ್ ಮತ್ತು ಬಫರ್ ಎನ್ನುವ ವಲಯಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಹುಲಿಗಳು, ಚಿರತೆಗಳು, ಕಾಡು ನಾಯಿಗಳು, ಜಿಂಕೆಗಳು, ಕಾಡೆಮ್ಮೆಗಳು ಮುಂತಾದ ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಜೊತೆಗೆ 285ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಜಾತಿಯ ಪಕ್ಷಿಗಳಿವೆಯಂತೆ. ಎರಡು ತಾಸುಗಳಲ್ಲಿ ಇಡೀ ಕಾಡನ್ನು ಸುತ್ತುವುದು ಕಷ್ಟವಾದ್ದರಿಂದ ಇಡೀ ಕಾಡನ್ನು ಹಲವು ನಿರ್ಧಿಷ್ಟ ರೂಟ್ ಗಳಲ್ಲಿ ಸುತ್ತಿಸುತ್ತಿದ್ದರು.

ಆಯಾ ಜೀಪುಗಳಿಗೆ ಆಯಾ ಮಾರ್ಗಗಳು ಅಂತ ಮೊದಲೇ ನಿರ್ಧಾರವಾಗಿರುತ್ತಿತ್ತು. ನಮ್ಮೊಂದಿಗೆ ಸಫಾರಿ ಜೀಪುಗಳಲ್ಲಿ ಡ್ರೈವರ್ ಜೊತೆ ಒಬ್ಬರು ಗೈಡ್ ಇದ್ದರು. ಅವರುಗಳಿಗೆ ಹುಲಿಯ ಹೆಜ್ಜೆ ಗುರುತು ಹುಡುಕುತ್ತಾ, ಮಂಗ, ಮುಸಿಯ, ಜಿಂಕೆಗಳು, ಗೂಬೆಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಹಕ್ಕಿಗಳ ಚಲನವಲನಗಳಿಂದ, ಅವುಗಳು ಪರಸ್ಪರ ಕೊಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುವ ಎಚ್ಚರಿಕೆ ಮತ್ತು ಸೂಚನೆಗಳಿಂದ ಹುಲಿಗಳು ಎಲ್ಲಿ ಓಡಾಡುತ್ತಿವೆ ಎಂದು ಪತ್ತೆ ಹಚ್ಚುವುದು ಗೊತ್ತಿತ್ತು. ಬಹಳ ಉತ್ಸಾಹದಿಂದ ಕಾಡಿನ ಒಂದೊಂದು ಬಗೆಯ ಮರಗಳನ್ನೂ, ನೈಸರ್ಗಿಕ ನದಿ, ಮಾನವ ನಿರ್ಮಿತ ಸಣ್ಣ ಹಳ್ಳಕೊಳ್ಳಗಳನ್ನೂ, ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಕಾಣುತ್ತಿದ್ದ ಪ್ರಾಣಿ ಪಕ್ಷಿಗಳನ್ನೂ, ಕಾಡ್ಗತ್ತಲಲ್ಲೂ ತೋರಿಸುತ್ತಾ, ಅವುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ವಿವರಿಸುತ್ತಾ, ಸಾಗುತ್ತಿದ್ದರು. ಎಲ್ಲೋ ದೂರದಲ್ಲಿ ಕೆಂಡದಂತೆ ಮಿನುಗುವ ಯಾವುದೋ ಪ್ರಾಣಿಯ ಕಣ್ಣುಗಳು ಒಳಗೇ ನಡುಕ ಹುಟ್ಟಿಸುತ್ತಿದ್ದವು.

ಸದ್ದಿಲ್ಲದ ಕಾಡು

ಮರುದಿನ ಮುಂಜಾನೆಯೇ ಮತ್ತೊಂದು ಸಫಾರಿಗೆ ಹೋದೆವು. ಕಾಡು ಒಂದು ವರ್ಣಚಿತ್ರದಂತೆ, ಊಹಿಸಿರದಷ್ಟು ಬಗೆಯ ಹಸಿರು ಬಣ್ಣಗಳೊಂದಿಗೆ ಕಂಗೊಳಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ಕಾಡು ಲಂಗೂರ್ ಗಳು ಕಿಚ ಕಿಚ ಸದ್ದು ಮಾಡಿ ಮರದಿಂದ ಮರಕ್ಕೆ ಜಿಗಿಯತೊಡಗಿದಾಗ ಗೈಡ್ ಮತ್ತು ಡ್ರೈವರ್ ತಮ್ಮಲ್ಲೇ ಏನೋ ಮಾತಾಡಿಕೊಂಡು, ಮಣ್ಣಿನ ರಸ್ತೆಯ ಒಂದು ಬಾಡಿಗೆ ಜೀಪ್ ನಿಲ್ಲಿಸಿ ಎಂಜಿನ್ ಆಫ್ ಮಾಡಿದರು. ಅಬ್ಬಾ! ಆ ನಿಶ್ಯಬ್ದ ಈಗಲೂ ನೆನಪಿದೆ. ಹೆಡ್ ಫೋನ್ ಗಳಲ್ಲಿ ನಾಯ್ಸ್ ಕ್ಯಾನ್ಸಲ್ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಕೇಳುವಂತೆ, ಪಿನ್ ಡ್ರಾಪ್ ಸೈಲೆನ್ಸ್. ಮರಗಳಿಂದ ಉದುರುವ ತರಗೆಲೆಗಳ ಸದ್ದೂ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಕೇಳುತ್ತಿತ್ತು. ಆ ತಂಪು, ತಾಜಾ ಗಾಳಿಗೆ, ಹಾಗೇ ಕಣ್ಣು ಮುಚ್ಚಿದರೆ ಸಾಕು ನಿದ್ದೆ ಬರುತ್ತಿತ್ತು. ಕಾಡಿನ ನಡುವಿನ ಆ ನಿರಾಳತೆ ಕಲ್ಪನೆಗೂ ನಿಲುಕದ್ದು. ನಮ್ಮ ಅದೃಷ್ಟಕ್ಕೆ ಕಾಲರ್ ವಾಲಿ ಎನ್ನುವ ಹೆಣ್ಣು ಹುಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಸಿಗ್ನಲ್ ಇರದಿದ್ದರೂ ಅದು ಹೇಗೋ ಆ ಗೈಡ್ ಗಳು ಒಬ್ಬರಿಗೊಬ್ಬರು ಸಂದೇಶ ಕೊಟ್ಟುಕೊಂಡು ಇಲ್ಲಿಗೆ ಬನ್ನಿ ಅಂತ ಉಳಿದ ಜೀಪುಗಳನ್ನೂ ಕರೆಸಿಕೊಂಡರು. ಜನ ಹುಚ್ಚೆದ್ದು ಕಂಡಷ್ಟೇ ಕಿಟಕಿಯಲ್ಲಿ ಹುಲಿಯ ಫೊಟೋ ತೆಗೆದುಕೊಂಡರು.

ಸ್ವಲ್ಪ ದೂರ ಸಾಗಿದ ಮೇಲೆ 'ಯಾರೇ ಕೂಗಾಡಲಿ, ಊರೇ ಹೋರಾಡಲಿ ಎಮ್ಮೆ ನಿನಗೆ ಭಂಗವಿಲ್ಲ' ಎನ್ನುವ ಹಾಡನ್ನು ನೆನೆಪಿಸುವಂತೆ ಕಾಡೆಮ್ಮೆಯೊಂದು ದಿವ್ಯ ನಿರ್ಲಕ್ಷ್ಯದಿಂದ ಮರದ ದಿಮ್ಮಿಗೆ ಮೈ ಉಜ್ಜಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾ ಮೆಲುಕುತ್ತಿತ್ತು. ಒಂದು ಜೋಡಿ ಹಾರ್ನ್ ಬಿಲ್ ಹಕ್ಕಿಗಳು, ಸ್ವಚ್ಛಂಧವಾಗಿ ಹಾರಾಡುತ್ತ ಮನಸೆಳೆದವು. ಅಲ್ಲಿನ ಮರಗಳಲ್ಲಿ ಮೊಸಳೆಯಂಥ ಕಾಂಡದ ಕ್ರೋಕೋಡೈಲ್ ಟ್ರೀ ಮತ್ತು ವರ್ಷಕ್ಕೆ ನಾಲ್ಕು ಬಾರಿ ಬಣ್ಣ ಬದಲಿಸುವ ಘೋಸ್ಟ್ ಟ್ರೀ ವಿಶೇಷವಾಗಿದ್ದವು. ಕಾಡು ಹೇಗೆ ಜೈವಿಕ ಸಮತೋಲನ ಕಾಯ್ದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಹೇಗೆ ಹಲವು ಔಷಧೀಯ ಸಸ್ಯಗಳು ನೈಸರ್ಗಿಕವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತವೆ ಎನ್ನುವುದರ ಬಗ್ಗೆಯೂ ಗೈಡ್ ಹೇಳಿದರು.

ಗಿರಿಜನ ಗ್ರಾಮಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ

ಎರಡನೇ ದಿನ, ನಾವು ಬಫರ್ ವಲಯದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತಾ ಸಫಾರಿಯನ್ನು ಮಾಡಿದೆವು. ಕಾಡನ್ನು ನಿಧಾನವಾಗಿ ಅನುಭವಿಸುವ ಅವಕಾಶ. ಒಬ್ಬ ಪ್ರಕೃತಿಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ, ನಾವು ಮಹುವಾ ಮರಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಟ್ರೆಕ್ ಮಾಡಿದೆವು, ಅವುಗಳ ಸಿಹಿ ಸುಗಂಧ ಗಾಳಿಯನ್ನು ತುಂಬಿತ್ತು. ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿಯವರು ಮರದ ಮೇಲಿನ ಗೀರು ಗುರುತುಗಳನ್ನು ತೋರಿಸಿದರು. ಚಿರತೆಯ ಗಡಿಯ ಗುರುತು ಮತ್ತು ಪಕ್ಷಿಗಳ ಕರೆಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸುವುದು ಹೇಗೆ ಎಂದು ಕಲಿಸಿದರು. ಪೆಂಚ್ ನದಿಯ ದಡದಲ್ಲಿ ಕಳೆದ ಶಾಂತ ಕ್ಷಣವೇ ಈ ಪಯಣದ ಮುಖ್ಯಾಂಶವಾಗಿತ್ತು, ಅಲ್ಲಿ ಚಿತಾಲ್ ಜಿಂಕೆಗಳ ಗುಂಪು ನೀರು ಕುಡಿಯುತ್ತಿದ್ದವು, ಅವುಗಳ ಪ್ರತಿಬಿಂಬಗಳು ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಮಿನುಗುತ್ತಿದ್ದವು.

ಮಧ್ಯಾಹ್ನ, ನಾವು ಹತ್ತಿರದ ಗೋಂಡ್ ಸಮುದಾಯದ ಒಂದು ಗಿರಿಜನ ಗ್ರಾಮಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದೆವು. ಗ್ರಾಮಸ್ಥರು ಚಾಯ್‌ನೊಂದಿಗೆ ನಮ್ಮನ್ನು ಸ್ವಾಗತಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಕಾಡಿನೊಂದಿಗಿನ ತಮ್ಮ ಸಹಬಾಳ್ವೆಯ ಕಥೆಗಳನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಂಡರು. ಸ್ಥಳೀಯ ಕಲಾವಿದರೊಬ್ಬರು ತಮ್ಮ ಗೋಂಡ್ ಚಿತ್ರಕಲೆಗಳನ್ನು ತೋರಿಸಿದರು, ಪ್ರಾಣಿಗಳು ಮತ್ತು ಮರಗಳ ರೋಮಾಂಚಕ ಚಿತ್ರಣಗಳು ಪೆಂಚ್‌ನ ಆತ್ಮವನ್ನು ಸೆರೆಹಿಡಿದಿದ್ದವು. ನಾವು ಒಂದಷ್ಟು ಸ್ಮರಣಿಕೆಗಳನ್ನು ಕೊಂಡುಕೊಂಡೆವು.

ಮೂರನೆಯ ದಿನದ ಸಂಜೆಯನ್ನು ಹೊಟೇಲಿನ ಅಂಗಳದಲ್ಲಿಯೇ ಕಳೆದೆವು. ಒಂದಷ್ಟು ಒಣಗಿದ ಕಟ್ಟಿಗೆಗಳಿಂದ ಕ್ಯಾಂಪ್ ಫೈರ್ ಹಾಕಿದ್ದರು. ಬೆಚ್ಚಗೆ ಅದರ ಸುತ್ತ ಕುಳಿತುಕೊಂಡು ಹತ್ತಿರದ ಕಾಡಿನ ಸದ್ದನ್ನು ಕೇಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾ, ಕತ್ತೆತ್ತಿದರೆ ಕಣ್ಣು ಕುಕ್ಕುವಷ್ಟು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಹೊಳೆಯುತ್ತಿದ್ದ ನಕ್ಷತ್ರಗಳನ್ನು ನೋಡುತ್ತಾ ಮೈ ಮರೆತೆವು. ಜೊತೆಗೆ ರುಚಿರುಚಿಯಾದ ಪಕೋಡ, ಚಿಕನ್, ಚಪಾತಿ, ತಾಜಾ ತರಕಾರಿಗಳ ಸಲಾಡ್ ಮತ್ತು ಪಲ್ಯಗಳು ಬೆರಳು ಚಪ್ಪರಿಸಿಕೊಂಡು ತಿನ್ನುವಂತಿದ್ದವು.

ಇಲ್ಲಿಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಲು ಅಕ್ಟೋಬರ್ ನಿಂದ ಏಪ್ರಿಲ್ ವರೆಗಿನ ಸಮಯ ಒಳ್ಳೆಯದು. ಮಾರ್ಚ್ ನಿಂದ ಮೇ ನಲ್ಲಿ ದಟ್ಟವಾದ ಎಲೆಗಳು ಇರುವುದಿಲ್ಲವಾದ್ದರಿಂದ ಹುಲಿಗಳು ಕಾಣುವ ಸಂಭವನೀಯತೆ ಹೆಚ್ಚು. ಮಧ್ಯ ಪ್ರದೇಶದ ಪ್ರವಾಸಿ ಜಾಲತಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಸಫಾರಿ ಬುಕ್ ಮಾಡಬಹುದು. ಹೆಚ್ಚಿನ ವಿವರಗಳೂ ಸಿಗುತ್ತವೆ. ಆದಷ್ಟು ಕಾಡಿಗೆ ಹತ್ತಿರವಾದ ಹೊಟೇಲುಗಳಲ್ಲಿ ತಂಗಿದ್ದರೆ ಒಳ್ಳೆಯದು.